Sonderkommandos: Ομάδες Εβραίων αιχμαλώτων στα στρατόπεδα θανάτου των Ναζί, επιφορτισμένοι με το να βοηθούν στην ταφή και αποκομιδή των νεκρών από τα κρεματόρια. Τους δίνονταν κάποια ειδικά προνόμια, μέχρις ότου να έρθει η δική τους σειρά.
Ο Σαούλ είναι ένας sonderkommando. Για αρκετή ώρα ο φακός του σκηνοθέτη Λάζλο Νέμες εστιάζει στο πρόσωπο,και μόνο, του Γκέζα Ρέριγκ,που υποδύεται τον Ούγγρο-εβραίο αιχμάλωτο. Ο Ρέριγκ είναι καταπληκτικός. Στο πρόσωπο του δεν διακρίνεται ίχνος ζωής, θέλησης, ελπίδας. Τίποτα. Ζει-με πολλά εισαγωγικά- σε μια κόλαση σαν αυτές που ζωγράφιζε ο Ιερώνυμος Μπος. Όταν ανάμεσα στους νεκρούς αναγνωρίζει ένα παιδί που ισχυρίζεται, ο ίδιος, πως είναι ο γιος του, αρχίζει σιγά-σιγά η επαναφορά του στην πραγματικότητα, μηχανευόμενος τρόπους να πάρει το νεκρό παιδί και να το θάψει.
Ο Λάζλο Νέμες, στο σκηνοθετικό του ντεμπούτο, κινηματογραφεί σε 35άρι φίλμ. Η επιλογή του αυτή δίνει μια ρετρό χροιά στην εικόνα και παράλληλα αποτελεί μια από τις αιτίες του σπουδαίου τελικού αποτελέσματος. Η κάμερα του εστιάζει στον Σαούλ, βλέπουμε ότι βλέπει και, κυρίως ότι δεν βλέπει. Καταπληκτική δουλειά έχει γίνει στο ηχητικό μέρος της ταινίας. Γύρω, κυριολεκτικά δίπλα του πολλές φορές, του συμβαίνουν γεγονότα απίστευτης σκληρότητας και ωμότητας. Όντας, υποθέτω, μια όχι και τόσο ακριβή παραγωγή, ο Νέμες επιλέγει να ακούμε πολλά περισσότερα από όσα βλέπουμε. Και, όμως, είναι απολύτως αρκετά για να σε υποβάλει. Μαγκιά του.
Το Ο γιος του Σαούλ αποτελεί έναν προσωπικό καλλιτεχνικό θρίαμβο του Νέμες. Το σινεμά δεν έχει την τύχη, ως τώρα τουλάχιστον, της απόλυτης διαδικτυακής ελευθερίας που βιώνουμε, για παράδειγμα, στη μουσική. Μια από τις αιτίες, είναι,φαντάζομαι, η ίδια η μεγάλη οθόνη που δεν αντικαθίσταται ούτε καν με την αίθουσα για σινεμά στο σπίτι των Sopranos. Και του θριάμβου του, βέβαια, όταν υπάρχουν τα κατάλληλα υλικά.
Πριν δω την ταινία, προβληματίστηκα πολύ με την επιλογή του θέματος από τον σκηνοθέτη. Άλλη μια ιστορία για το Ολοκαύτωμα. Στην εποχή των συνωμοσιών, σήμερα δηλαδή, αυτό θα μπορούσα να το μεταφράζω από μια τετριμμένη προσπάθεια, μια επανάληψη όσων έχουμε δει ή ακόμη και με προπαγάνδα. Και, όμως, αυτή η συγκλονιστική ταινία, κάνει τέτοιου τύπου ερωτήματα ανούσια. Η ιστορία, η πασίγνωστη ιστορία του τότε, αποτελεί απλά ένα μικρό προωθητικό σκαλάκι για όσα θέλει να αφηγηθεί ο σκηνοθέτης.
Η νευρώδης κινητικότητα της κάμερας και τα άπειρα υπονοούμενα της πλοκής, δεν μπορούν να κρύψουν την ίδια τη μεταμόρφωση του ζωντανού-νεκρού Σαούλ. H κάμερα του Νέμες δεν κρύβεται ποτέ. Το Ο Γιος του Σαούλ είναι πολύ σκληρή ταινία, αλλά μην τη χάσεις με τίποτα. Και διάλεξε. Διάλεξε τον Σαούλ, όχι αυτό τον ζωντανό-νεκρό, αλλά αυτόν που καταλήγει να είναι, αυτόν που θα θέλαμε εμείς να είμαστε, ακόμη και μέσα στα μικρά και μεγαλύτερα ολοκαυτώματα του δικού μας παρόντος.
Η ταινία θα βγει στις αίθουσες στις 12 Νοεμβρίου.
ο κουλτουριάρης
εκτυπώστε ή κατεβάστε σε PDF
