Ο αναρχικός στοχαστής Gustav Landauer γεννήθηκε στις 7 Απρίλη του 1870 και δολοφονήθηκε από τα Freikorps το 1919 κατά την καταστολή της επανάστασης στη Γερμανία. Ακολουθεί μια σύντομη βιογραφία του.
(ελεύθερη μετάφραση από libcom)
Ο Landauer μεγάλωσε σε μια ευημερούσα και ενσωματωμένη στην Γερμανική κοινωνία, οικογένεια. Ριζοσπαστικοποιήθηκε ως φοιτητής και στα 21 του έγινε συντάκτης της εφημερίδας “Ο Σοσιαλιστής”. Παρά το όνομά του, ο Landauer υιοθέτησε την αναρχική φιλοσοφία που έμαθε και προσάρμοσε από τον Γάλλο στοχαστή, Pierre-Joseph Proudhon και τον Ρώσο στοχαστή, Peter Kropotkin. Υποστήριξε πως το κράτος ήταν ο εχθρός της ελευθερίας και πρέπει να αντικατασταθεί από αποκεντρωμένες κοινότητες εργατών, αγροτών και καταναλωτικών κοοπερατίβων. Ως ένα σημείο, εξιδανίκευσε τους αγρότες για την απόρριψη των αστικών αξιών και την ενσωμάτωση του κολεκτιβίστικου ιδανικού. Αυτό τον έθεσε σε αντίθεση όχι μόνο με την αυταρχική γερμανική κυβέρνηση και τις καθιερωμένες ελίτ, αλλά και με την επικρατούσα τάση στο σοσιαλιστικό κίνημα, το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα. Στην εξέλιξη της σκέψης του επεδίωξε να κερδίσει δύναμη με εκλογικά μέσα και να αναμορφώσει την γερμανική κοινωνία με εθνικοποίηση των μεγάλων επιχειρήσεων και τη δημιουργία ενός κράτους πρόνοιας. Το 1893 και το 1899, o Landauer φυλακίστηκε για πράξεις πολιτικής ανυπακοής, συνολικής διάρκειας 17 μηνών.
Συνέχισε να αναπτύσσει τη μη-βίαιη επαναστατική ιδεολογία του τα χρόνια πριν τον παγκόσμιο πόλεμο και επηρέασε Εβραίους διανοούμενους προς την αναζήτηση ελευθεριακών λύσεων, συμπεριλαμβανομένων των Ernst Bloch, Gershom Scholem, Walter Benjamin και Martin Buber. Έγινε στενός φίλος του Martin Buber, ο οποίος τον σύστησε στους θρύλους Hasidic οι οποίοι φαίνονταν να εκπληρώνουν το όραμά του για μια κοινωνία ισότητας. Σε μια ανασκόπηση του Buber ‘’Οι θρύλοι του Baal Shem Tov”, γραμμένο το 1908, o Landauer ισχυρίστηκε πως ‘’… Ο Ιουδαϊσμός δεν είναι ένα εξωτερικό ενδεχόμενο, αλλά μια αναπαλλοτρίωτη εσωτερική ιδιότητα, που μεταμορφώνει έναν αριθμό ατόμων σε μια μοναδική κοινότητα.” Θεώρησε, επίσης, τον Χριστό ως έναν εβραϊκό προφήτη και αγκάλιασε την προφητική πίστη στην έλευση μιας μεσσιανικής εποχής ειρήνης και δικαιοσύνης, μολονότι αυτή θα ερχόταν αποκλειστικά από ανθρώπινη προσπάθεια.
Ο Landauer συνέθεσε τις οπτικές του για ανθρώπινη και εβραϊκή απελευθέρωση στην πραγματεία ‘’Είναι αυτές οι ιδέες ενός Αιρετικού;’’ που εμφανίστηκε σε μια συλλογή εκδιδόμενη από μια Σιωνιστική φοιτητική οργάνωση το 1914 στην Πράγα. Πίστευε πως οι εβραίοι θα έπαιζαν σημαντικό ρόλο στην επερχόμενη επανάσταση ακριβώς επειδή, ως διεθνής λαός, υπερέβαιναν τις εθνικές διαιρέσεις. Απέβλεψε στην μετατροπή της Ευρώπης σε μια συνομοσπονδία ισότιμων κοινοτήτων όπου οι Εβραίοι θα έπαιραν τη θέση τους ως λαός ενωμένος από τη μοίρα, την ιστορία και τα κοινά ιδανικά. Παρ΄όλο που είδε τον Εβραϊκό κοινοτισμό των kibbutz ως μια μερική πραγμάτωση της ιδανικής του κοινωνίας, δεν θεώρησε αναγκαίο ένα σιωνιστικό κράτος και έκανε κριτική στους σιωνιστές για την υπονόμευση της εβραϊκής ζωής στη Διασπορά. Όπως και να χει, η κοινοτιστική ηθική του επηρέασε τη Hashomer Hatzair, τη σοσιαλιστική Σιωνιστική νεολαία και συχνά μίλησε σε σιωνιστικές οργανώσεις στο Βερολίνο.
Ο Landauer είχε ποικίλα πνευματικά ενδιαφέροντα. Απασχολήθηκε ως ανεξάρτητος δημοσιογράφος και κριτικός λογοτεχνίας. Εμπλέχτηκε στο θέατρο το Βερολίνου, έγραψε και έδωσε ομιλίες για τον Shakespear καθώς και νουβέλες και μικρές ιστορίες. Το ενδιαφέρον του για την Αγγλική και Αμερικάνικη λογοτεχνία τον οδήγησε να μεταφράσει Oscar Wilde, George Bernard Shaw και Walt Witman στα Γερμανικά.
Το 1914 καθώς η Ευρώπη προχωρούσε προς τον πόλεμο, ο Landauer εργάστηκε μαζί με τον Buber στην οργάνωση ενός αντι-πολεμικού συνεδρίου, αλλά ξέσπασε ο πόλεμος καθώς αυτό ακόμη σχεδιαζόταν (ο Buber αρχικά χαιρέτησε τον πόλεμο ενώ ο Landauer παρέμεινε σε αντίθεση). Ωστόσο, η ήττα της Γερμανίας το 1918 προκάλεσε μια σειρά γεγονότων που ώθησαν τον Landauer σε μια ξαφνική ανάδειξη η οποία και προκάλεσε τον τραγικό του θάνατο.
Καθώς η επανάσταση εξαπλώθηκε σε όλη τη Γερμανία το 1918-19, μια ριζοσπαστική σοσιαλιστική κυβέρνηση, υποστηριζόμενη από τα συμβούλια εργατών και αγροτών, πήρε την εξουσία στο κρατίδιο της Βαυαρίας. Ο Landauer εξύμνησε τα Συμβούλια ως η προαναγγελία μιας νέας εποχής “πράξης, ζωής και αγάπης’’. Υπό την ηγεσία του αριστερού Εβραίου σοσιαλιστή, Kurt Eisner, ανακηρύχθηκε σε ανεξάρτητη δημοκρατία (Αυτή δεν πρέπει να μπερδεύεται με την εξέγερση των Σπαρτακιστών στο Βερολίνο, υπό του Karl Leibknecht και της Rosa Luxemburg, παρόλο που τελικά είχε την ίδια μοίρα.)
Σε αντίθεση με τους Μπολσεβίκους στη Ρωσία, ο Eisner απέφυγε τη βία και επέτρεψε ελεύθερες εκλογές που θα έφερναν μια πιο συντηρητική κυβέρνηση στην εξουσία. Αντ’ αυτόυ, η Βαυαρία βυθίστηκε στο χάος όταν ο Eisner δολοφονήθηκε τον Φεβρουάριο του 1919 από έναν ακροδεξιό φανατικό, ακολουθούμενη από τη δολοφονία ενός μετριοπαθούς σοσιαλιστή άδικα κατηγορούμενου για τη δολοφονία του Eisner. Ο Landauer εκφώνησε λόγο στην κηδεία του.
Τα συνδικάτα κήρυξαν απεργία και ένοπλες πολιτοφυλακές κυριάρχησαν στους δρόμους του Μονάχου. Ανακηρύχθηκε η Συμβουλιακή Δημοκρατία, δημιουργημένη από ριζοσπάστες σοσιαλιστές και αναρχικούς, συμπεριλαμβανομένου μαθητές του Landauer και του Εβραίου θεατρικού συγγραφέα Ernset Toller. Ο Landauer έγινε, τότε, υπουργός εκπαίδευσης. Δεσμεύτηκε να ανοίξει το Πανεπιστήμιο του Μονάχου σε όλους από 18 και άνω, να ενθαρρύνει την αυτο-κυβέρνηση των φοιτητών και την κατάργηση των εξετάσεων. Συνόψισε το εκπαιδευτικό του πρόγραμμα στην εξής φράση: Κάθε παιδί στη Βαυαρία στην ηλικία των 10 θα γνωρίσει από καρδιάς τον Walt Witman.
Όταν μια φράξια προσπάθησε να περιορίσει την εξουσία των εργατικών συμβουλίων, οι κομμουνιστές, ηγούμενοι από έναν άλλο Εβραίο, τον Eugen Levine, υφάρπαξαν την εξουσία. Ο Landauer εναντιώθηκε στο πραξικόπημα των κομμουνιστών και εκδιώχθηκε. Εμφύλιος πόλεμος ξέσπασε. Οι αντεπαναστάτες καλέστηκαν από την κεντρική κυβέρνηση στο Βερολίνο για στρατιωτική βοήθεια. Παρά το γεγονός πως η κυβέρνηση ελεγχόταν από το Σοσιαλδημοκρατικό κόμμα, απέστειλε τα Freikorps, μια ακροδεξιά πολιτοφυλακή δημιουργημένη από βετεράνους του πολέμου, διαβόητοι για το μίσος τους ενάντια σε σοσιαλιστές, συνδικαλιστές, δημοκράτες και εβραίους. Το Μάιο του 1919 τα Freikorps επικράτησαν με εκδίκηση. Τα ενεργούμενά τους δολοφόνησαν χίλιους αριστερούς, συμπεριλαμβανομένου τον Landauer, τον οποίο σαδιστικά χτύπησαν μέχρι θανάτου. Τα τελευταία του λόγια προς τους δολοφόνους του ήταν ‘’και να σκεφτείτε πως είστε άνθρωποι”. Ο Buber έγραψε αργότερα ‘’O Landauer ένιωθε σαν προφήτης και μάρτυρας της ανθρώπινης κοινότητας που είναι να ρθει”.
Ο Landauer άντλησε έμπνευση από την Προφητική διδασκαλία πως το πνεύμα θα θριαμβεύσει επάνω στη δύναμη (για παράδειγμα, Zechariah 4:6). Ιστορικοί έχουν δικαίως περιγράψει τις ιδέες του ως ‘’αναρχική εκδοχή του Εβραϊκού μεσσιανισμού’’, εμφορούμενες από πνευματικό αθεϊσμό. Ωστόσο, η μεγαλύτερη συνεισφορά του Landauer στη μοντέρνα κοσμική Εβραϊκή σκέψη είναι, ίσως, οι ιδέες του για τη συμφιλίωση Εβραϊκων και μη Εβραϊκών ταυτοτήτων:
“Ο Γερμανικός εαυτός μου και ο Εβραϊκός εαυτός μου δεν κάνουν τίποτα ο ένας ενάντια στον άλλον, αλλά πολλά ο ένας για τον άλλον. Σαν δυο αδέρφια, ένας πρωτότοκος και ο Benjamin (ο μικρότερος γιος του Ιάκωβου και της Ραχήλ), τους οποίους η μητέρα τους αγαπά εξίσου αλλά με διαφορετικό τρόπο… Βίωσα αυτή την περίεργη αλλά οικεία αντιπαράθεση ως κάτι γοητευτικό, και δεν βρήκα κανένα στοιχείο αυτής της σχέσης ως πρωτεύον ή δευτερεύον… Αποδέχομαι την περίπλοκη ενότητα που είμαι, και ελπίζω να είμαι ακόμα περισσότερο ποικίλος από όσο γνωρίζω.”
Στα ελληνικά έχουν μεταφραστεί δύο έργα του, το Die Revolution Aufruf zum Sozialismus, 1911 (Έκκληση για Σοσιαλισμό Εκδόσεις Τροπή 2001) και το Botschaft der Titanic, 1912 (Το μήνυμα του Τιτανικού, Εκδόσεις Τροπή, 2000).
εκτυπώστε ή κατεβάστε σε PDF
