Οι πανδημίες είναι οικολογικά ζητήματα. Οι ιογενείς επιδημίες συχνά προκύπτουν στο σημείο επαφής μεταξύ της ανθρώπινης κοινωνίας και της άγριας φύσης, και τη σχέση κυριαρχίας που έχει η πρώτη πάνω στη δεύτερη.
Είναι αδύνατο να κοιτάξουμε σήμερα τα μέσα μαζικής ενημέρωσης δίχως να ακούσουμε για τον κορονοϊό. Όπου κοιτάξουμε, ακούμε ιστορίες για την συγκέντρωση αποθεμάτων χαρτιών τουαλέτας και προϊόντων απολύμανσης, συζητήσεις για καραντίνες και το φόβος της αρρώστιας. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, «πλέον υπάρχουν περισσότερα από 118000 περιπτώσεις σε 114 χώρες, και 4291 άνθρωποι έχουν χάσει τη ζωή τους».
Ο ιός έχει γίνει επίσης ζήτημα κοινωνικής δικαιοσύνης. Όσοι έχουν κινεζική καταγωγή ή από την Ανατολική Ασία υποβάλλονται σε ρατσιστικές διακρίσεις και ξενοφοβία· ανοσοκατεσταλμένα άτομα έχουν μείνει μόνα τους να ανησυχούν για την ασφάλεια τους· και άνθρωποι της εργατικής τάξης ανακαλύπτουν εκ νέου την απόλυτη απουσία συστημάτων υποστήριξης για την δημόσια υγεία.
Οι κορονοϊοί είναι ζωονοσογόνοι, που σημαίνει πως μεταδίδονται μεταξύ ζώων και ανθρώπων. Το τωρινό ξέσπασμα πιστεύεται πως έχει τις ρίζες του στην κινεζική πόλυ του Γουζάν, όπου πιστεύεται πως τα πρώτα κρούσματα συνδέονται με την Αγορά Θαλασσινών Χουανάν. Δεν είναι ακριβώς ξεκάθαρο ποιο είναι το άγριο είδος από το οποίο μπορεί να προήλθε ο ιός, το ερώτημα αυτό όμως αποκρύπτει όμως μια από τις ρίζες της όλο και μεγαλύτερης ευπάθειας μας στις πανδημίες: η απώλεια οικοσυστημάτων.
Ένα πρόσφατο άρθρο που δημοσιεύτηκε στο The Nation μας λέει πως από το 1940 εκατοντάδες μικροβίων έχουν εμφανιστεί σε νέες περιοχές όπου δεν είχαν παρατηρηθεί ως τότε. Η πλειοψηφία τους προέρχονται από ζώα. Κάποια από κατοικίδια και οικόσιτα, αλλά τα περισσότερα από την άγρα ζωή.
Αυτό όμως δεν είναι ευθύνη των ζώων, στα σώματα των οποίων οι περισσότεροι από αυτούς τους μικροοργανισμούς ζουν δίχως να προκαλούν ζημιά και δίχως να αποτελούν ιδιαίτερη απειλή για εμάς. «Το πρόβλημα», σύμφωνα με το The Nation, «είναι ο τρόπος που εξαφανίζουμε τα δάση και επεκτείνουμε τα χωριά, τις πόλεις, και βιομηχανικές δραστηριότητες ανοίγουν οδούς για τα μικρόβια των ζώων να προσαρμοστούν στο ανθρώπινο σώμα».
Η κοινωνική οικολογία αναγνωρίζει πως η σημερινή μας κοινωνία της αγοράς βασίζεται πάνω στην ανάγκη του καπιταλισμού για αέναη ανάπτυξη. Είναι αυτή η λογική του ανάπτυξη-ή- θάνατος που τελικά φέρνει το καπιταλιστικό εγχείρημα σε σύγκρουση με την άγρια ζωή στην επιδίωξη του κέρδους, αναγκάζοντας αυτά τα ζώα είτε στο όλο και περισσότερο συρρικνωμένο οικότοπο τους ή στην ίδια την αγορά. Και είναι ακριβώς αυτή η επαναλαμβανόμενη, στενή επαφή που επιτρέπει στα μικρόβια που ζουν στα σώματα των ζώων να περάσουν στο δικό μας. όταν συμβαίνει αυτό, τα μικρόβια αυτά μετατρέπονται σε φονικά ανθρώπινα παθογόνα.
Η κυριαρχία πάνω στη φύση έχει φτάσει σε κρίσιμες διαστάσεις υπό το καπιταλισμό, και ιογενείς εξάρσεις είναι ακόμη ένα οικολογικό πρόβλημα. Υπάρχουν τρόποι για να προλάβουμε την εξάπλωση αυτών των παθογόνων: πλύντε τα χέρια σας, απολυμάνετε το τηλέφωνο σας, μην αγγίζετε το πρόσωπο σας και αυτό-περιοριστείτε αν εμφανίσετε συμπτώματα ασθένειας. Δίχως όμως αντιμετώπιση των αιτιών που γεννούν αυτά τα ζητήματα – το καπιταλισμό και την ιδέα της κυριαρχίας πάνω στη φύση – αυτού του είδους τα προβλήματα απλά θα χειροτερέψουν.
Η κοινωνική οικολογία προσφέρει μια εναλλακτική οπτική του πως ένας οικολογικός και κοινωνικά δίκαιος κόσμος μπορεί να μοιάζει – ένας κόσμος οργανωμένος γύρω από τη φροντίδα αντί της κυριαρχίας, που θα τρέφει την επαναρμόνιση της ανθρωπότητας με την μη ανθρώπινη φύση
πηγή: E.G. Smith, Institute for Social Ecology
εκτυπώστε ή κατεβάστε σε PDF
